Ο πόλεμος κηρύχτηκε με αφορμή τις ιδιαίτερες συνθήκες της γεωγραφίας της Πρέβεζας (στόμιο του Αμβρακικού)
Το δράμα αυτού του πολέμου εξελίσσεται στη Θεσσαλία, αλλά η Ήπειρος θεωρείται και αυτή κυρίαρχο μέρος του γεωπολιτικού παιγνιδιού, ενώ η Πρέβεζα μοιάζει να πρωταγωνιστεί λόγω της ιδιαίτερης γεωστρατηγικής θέσης της. Ο πόλεμος του 1897 άρχισε στην Πρέβεζα. Η προσβολή του Ατμοπλοίου «Μακεδονία», (βλ. εγγραφή της 6ης Απριλίου 1897 του Ημερολογίου του Ι.Μ.Ρ. και εικόνα), είναι η πρώτη εχθροπραξία, και μάλιστα πριν από την κήρυξη του πολέμου. Πραγματικά, η ρηματική διακοίνωση περί διακοπής των διπλωματικών σχέσεων, επιδόθηκε στον έλληνα Υπουργό Εξωτερικών Α. Σκουζέ, από τον Ασήμ Μπέη, τούρκο πρέσβη στην Αθήνα, μετά το χτύπημα στην Πρέβεζα. Δηλαδή ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος είχε ήδη αρχίσει στην Πρέβεζα, πριν από την κήρυξή του. Προφανώς, οι Τούρκοι απέβλεψαν, εκείνο το πρωινό της 6ης Απριλίου (με το παλιό ημερολόγιο), / 18ης Απριλίου (με το νέο ημερολόγιο), Κυριακής των Βαΐων, στη βύθιση του πλοίου, με στόχο να αποκλειστεί το στόμιο του Αμβρακικού Κόλπου και να δυσχερανθεί έτσι κάθε διέλευση προς και από τα ελληνικά εδάφη και λιμάνια της Ηπείρου (Άρτα/Κόπραινα) και της Αιτωλοακαρνανίας (Βόνιτσα, Αμφιλοχία/Καρβασαράς).
Ο «Πόλεμος της Πρέβεζας»
Με βάση τα ιστορικά γεγονότα, όπως αυτά αναγράφονται στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, θα μπορούσαμε να ονομάσουμε τον Πόλεμο του 1897, «Πόλεμο της Πρέβεζας», αφού αυτή φαίνεται να ήταν το σημαντικότερο νέο, υπό προσάρτηση, έδαφος. Τις επόμενες ημέρες, η Πρέβεζα βρίσκεται πάντα στην ειδησεογραφία με άμεση ελπιδοφόρα προοπτική απελευθέρωσης. Ήδη, στις 7/4 διαβάζουμε, πάντα στο ΕΜΠΡΟΣ, πως ο «ελληνικός στρατός της Βόνιτσας μεταβαίνει στην Πρέβεζα». Στις 8/4 παρέχεται και η τεχνική πληροφορία πως το πολεμικό πλοίο «Ευρώτας», τάχθηκε ακριβώς κάτω από το φρούριο «Αυτοκράτωρ» (αντί δηλαδή τον Παντοκράτορα) σε πλεονεκτική απυρόβλητη θέση, από την οποία ήλεγχε σε απόσταση καίριων συντριπτικών βολών το φρούριο, ενώ άλλα ελληνικά πολεμικά πλοία βομβάρδιζαν, δυστυχώς, τη Νικόπολη.
Επακολουθούν (9/4) και άλλες πληροφορίες για το «βομβαρδισμό της Πρέβεζας» από άλλα πλοία, εκτιμώνται κατόπιν (12/4) οι βλάβες του (ελληνικού) Ακτίου, από τα τουρκικά πυροβόλα της Πρέβεζας, ως μικρές, και γίνεται η εκτίμηση (13/4) για αναμενόμενη πτώση της Πρέβεζας στα ελληνικά χέρια. Δεν είναι συνεπώς υπερβολικό το περιεχόμενο της εγγραφής του Ημερολογίου του Ι.Μ.Ρ. της 11ης Απριλίου, Μεγάλης Παρασκευής του 1897, σύμφωνα με την οποία, στο σημείωμα προς το Μητροπολίτη, εκ μέρους του στρατιωτικού επί κεφαλής, δηλώνεται πως «συν θεώ ελπίζω να κάμωμεν Πάσχα εις Πρέβεζαν». Ο τίτλος «Η άλωσις της Πρέβεζας» είναι συγκινητικός, έστω και αν αποδείχθηκε υπερβολικός.
Ο «Πόλεμος της Πρέβεζας» και οι Πρεβεζάνοι
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα πολεμικού κατακτητικού ενθουσιασμού, δεν υπάρχει ιδιαίτερη αναφορά συμπάθειας προς τους κατοίκους, που θα υφίστανται τα δεινά του πολέμου (21/4 και 23/4), παρά μόνο μεταδίδεται (20/4) ότι, λόγω του από θαλάσσης αποκλεισμού, οι Τούρκοι πανικοβάλλονται («Πανικός εν Πρεβέζη») και ζητούν καταφύγιο στις χριστιανικές οικογένειες!
Η τακτική της κατάληψης της Πρέβεζας, είχε γίνει αντικείμενο ανάλυσης, αφού δεν θα έπρεπε να επιχειρηθεί με καταστροφή των παχύτοιχων ενετικών φρουρίων της, αλλά με επίθεση χερσαίου στρατεύματος (14/3). Ας σημειώσουμε εξάλλου πως ο Δημήτριος Ράλλης, που ανέλαβε πρωθυπουργός στις 18 Απριλίου 1897, με προκάτοχο τον Θεόδ. Δηλιγιάννη, δήλωσε, σε «ενδιάμεση αξιολόγηση» πως θα έπρεπε να είχε καταληφθεί πρώτα η Πρέβεζα, ώστε ο Στρατός να προχωρούσε προς τα πρόσω, δηλαδή Βόρεια, πράγμα που, όπως, γνωρίζουμε, έγινε το 1912 (ΕΜΠΡΟΣ, 19/4).
Ο «Πόλεμος της Πρέβεζας» είναι πόλεμος της Θεσσαλίας
Ωστόσο, το πολεμικό δράμα εξελίσσεται στη Θεσσαλία. Η Λάρισα και ο Βόλος κινδύνεψαν ιδιαίτερα, παρά την προκαταβολική διακοίνωση των Μεγάλων Δυνάμεων ότι, όποιος και να ήταν ο νικητής της επαπειλούμενης σύρραξης, δεν θα του αναγνωριζόταν «εδαφικό όφελος». Οι Θεσσαλοί πάντως τρόμαξαν. Εγκατέλειψαν τις πόλεις τους, από τον τουρκικό κίνδυνο. Είναι χαρακτηριστικό το κείμενο τηλεγραφήματος «ηρωικού τηλεγραφητή» από τη Λάρισα: Είμαι μόνος. Η πόλις εγκατελείφθη εντελώς. Θα παραμείνω μέχρι τελευταίας ρανίδος αίματός μου, τέλος δε θ’ ανατιναχθώ μετά του τηλεγραφείου εις τον αέρα (13/4). Αυτή η κατάσταση εμφανίζεται στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ στις 13/4 και 14/4 με τον ίδιο θλιβερό υπέρτιτλο: «Οι Τούρκοι επί ελληνικού εδάφους – Απ’ άκρη σ’ άκρη χαλασμός».
Το δράμα αυτού του πολέμου εξελίσσεται στη Θεσσαλία, αλλά η Ήπειρος θεωρείται και αυτή κυρίαρχο μέρος του γεωπολιτικού παιγνιδιού, ενώ η Πρέβεζα μοιάζει να πρωταγωνιστεί λόγω της ιδιαίτερης γεωστρατηγικής θέσης της. Ο πόλεμος του 1897 άρχισε στην Πρέβεζα. Η προσβολή του Ατμοπλοίου «Μακεδονία», (βλ. εγγραφή της 6ης Απριλίου 1897 του Ημερολογίου του Ι.Μ.Ρ. και εικόνα), είναι η πρώτη εχθροπραξία, και μάλιστα πριν από την κήρυξη του πολέμου. Πραγματικά, η ρηματική διακοίνωση περί διακοπής των διπλωματικών σχέσεων, επιδόθηκε στον έλληνα Υπουργό Εξωτερικών Α. Σκουζέ, από τον Ασήμ Μπέη, τούρκο πρέσβη στην Αθήνα, μετά το χτύπημα στην Πρέβεζα. Δηλαδή ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος είχε ήδη αρχίσει στην Πρέβεζα, πριν από την κήρυξή του. Προφανώς, οι Τούρκοι απέβλεψαν, εκείνο το πρωινό της 6ης Απριλίου (με το παλιό ημερολόγιο), / 18ης Απριλίου (με το νέο ημερολόγιο), Κυριακής των Βαΐων, στη βύθιση του πλοίου, με στόχο να αποκλειστεί το στόμιο του Αμβρακικού Κόλπου και να δυσχερανθεί έτσι κάθε διέλευση προς και από τα ελληνικά εδάφη και λιμάνια της Ηπείρου (Άρτα/Κόπραινα) και της Αιτωλοακαρνανίας (Βόνιτσα, Αμφιλοχία/Καρβασαράς).Με βάση τα ιστορικά γεγονότα, όπως αυτά αναγράφονται στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, θα μπορούσαμε να ονομάσουμε τον Πόλεμο του 1897, «Πόλεμο της Πρέβεζας», αφού αυτή φαίνεται να ήταν το σημαντικότερο νέο, υπό προσάρτηση, έδαφος. Τις επόμενες ημέρες, η Πρέβεζα βρίσκεται πάντα στην ειδησεογραφία με άμεση ελπιδοφόρα προοπτική απελευθέρωσης. Ήδη, στις 7/4 διαβάζουμε, πάντα στο ΕΜΠΡΟΣ, πως ο «ελληνικός στρατός της Βόνιτσας μεταβαίνει στην Πρέβεζα». Στις 8/4 παρέχεται και η τεχνική πληροφορία πως το πολεμικό πλοίο «Ευρώτας», τάχθηκε ακριβώς κάτω από το φρούριο «Αυτοκράτωρ» (αντί δηλαδή τον Παντοκράτορα) σε πλεονεκτική απυρόβλητη θέση, από την οποία ήλεγχε σε απόσταση καίριων συντριπτικών βολών το φρούριο, ενώ άλλα ελληνικά πολεμικά πλοία βομβάρδιζαν, δυστυχώς, τη Νικόπολη.
Επακολουθούν (9/4) και άλλες πληροφορίες για το «βομβαρδισμό της Πρέβεζας» από άλλα πλοία, εκτιμώνται κατόπιν (12/4) οι βλάβες του (ελληνικού) Ακτίου, από τα τουρκικά πυροβόλα της Πρέβεζας, ως μικρές, και γίνεται η εκτίμηση (13/4) για αναμενόμενη πτώση της Πρέβεζας στα ελληνικά χέρια. Δεν είναι συνεπώς υπερβολικό το περιεχόμενο της εγγραφής του Ημερολογίου του Ι.Μ.Ρ. της 11ης Απριλίου, Μεγάλης Παρασκευής του 1897, σύμφωνα με την οποία, στο σημείωμα προς το Μητροπολίτη, εκ μέρους του στρατιωτικού επί κεφαλής, δηλώνεται πως «συν θεώ ελπίζω να κάμωμεν Πάσχα εις Πρέβεζαν». Ο τίτλος «Η άλωσις της Πρέβεζας» είναι συγκινητικός, έστω και αν αποδείχθηκε υπερβολικός.Μέσα σ’ αυτό το κλίμα πολεμικού κατακτητικού ενθουσιασμού, δεν υπάρχει ιδιαίτερη αναφορά συμπάθειας προς τους κατοίκους, που θα υφίστανται τα δεινά του πολέμου (21/4 και 23/4), παρά μόνο μεταδίδεται (20/4) ότι, λόγω του από θαλάσσης αποκλεισμού, οι Τούρκοι πανικοβάλλονται («Πανικός εν Πρεβέζη») και ζητούν καταφύγιο στις χριστιανικές οικογένειες!
Ωστόσο, το πολεμικό δράμα εξελίσσεται στη Θεσσαλία. Η Λάρισα και ο Βόλος κινδύνεψαν ιδιαίτερα, παρά την προκαταβολική διακοίνωση των Μεγάλων Δυνάμεων ότι, όποιος και να ήταν ο νικητής της επαπειλούμενης σύρραξης, δεν θα του αναγνωριζόταν «εδαφικό όφελος». Οι Θεσσαλοί πάντως τρόμαξαν. Εγκατέλειψαν τις πόλεις τους, από τον τουρκικό κίνδυνο. Είναι χαρακτηριστικό το κείμενο τηλεγραφήματος «ηρωικού τηλεγραφητή» από τη Λάρισα: Είμαι μόνος. Η πόλις εγκατελείφθη εντελώς. Θα παραμείνω μέχρι τελευταίας ρανίδος αίματός μου, τέλος δε θ’ ανατιναχθώ μετά του τηλεγραφείου εις τον αέρα (13/4). Αυτή η κατάσταση εμφανίζεται στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ στις 13/4 και 14/4 με τον ίδιο θλιβερό υπέρτιτλο: «Οι Τούρκοι επί ελληνικού εδάφους – Απ’ άκρη σ’ άκρη χαλασμός».
"Δημόσιος Χώρος Γ. Ρέντζος" 