ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ, CARREFOUR ΚΑΙ ΑΛΛΑ

Παντιέρες, βέλη και γράμματα σε ένα λογότυπο

Η κατάσταση με τις επιχειρήσεις Μαρινόπουλου είναι πολύ λυπηρή, κύρια για τις χιλιάδες εργαζόμενους και για τους προμηθευτές αλλά και σαν ένα ακόμα σημάδι για τη λειτουργία της εθνικής οικονομίας της χώρας μας. Αναφέρομαι με την ευκαιρία αυτή, σε ένα ζήτημα διδακτικής σχετικό με την αναγνώριση του λογότυπου πολυεθνικής επιχείρησης Carrefour, γαλλικών συμφερόντων, με την οποία είχε αρχίσει να συνεργάζεται η ελληνική επιχείρηση πριν χρόνια.

Σε μια πανελλήνια σχολική έρευνα θέσαμε το ερώτημα για το τι απεικονίζει ή συμβολίζει ο λογότυπος του Carrefour (που, άλλωστε, στα γαλλικά σημαίνει «σταυροδρόμι»). Οι απαντήσεις που δόθηκαν σε προέρευνα γενικού κοινού και σε τέσσερα τμήματα γυμνασίου και λυκείου (2007) είναι:

(1) δύο βέλη,
(2) πλαγιασμένο πλοίο και το κατάρτι του, και, από ένα μόνο παιδί
(3) το γράμμα C λευκό. Η τρίτη είναι και η σωστή απάντηση, δηλαδή πρόκειται για το αρχικό της λέξης «Carrefour» (που είναι εγγεγραμμένο σε δίχρωμο τετράγωνο, ανακεκλιμένο με τις κορυφές του επάνω-κάτω και αριστερά-δεξιά).

Βαθαίνοντας κάπως το ζήτημα να πούμε πως πρόκειται για μια περίπτωση δισταθούς απεικόνισης (bistable vision) που γίνεται αντιληπτή μετά από καθοδηγούμενη παρατήρηση. Ας πούμε βέβαια πως σε καμία περίπτωση δεν επισημάνθηκε από τους ερωτώμενους ο φανερός μετασχηματισμός της τρίχρωμης γαλλικής σημαίας (και ο επιθετικός χαρακτήρας της εικόνας).

Γνωρίζουμε πως ο Αμερικανός ζωγράφος Jasper Johns, που καταπιάνεται συχνά με γεωγραφικά θέματα, χρησιμοποίησε (Εικόνα 1) σε ένα πίνακά του το διπλό γυναικείο πρόσωπο που εισήγαγε στην ψυχολογία ο ψυχολόγος Edwin Boring (1930) με βάση σχέδιο του W.E. Hill. Έχει δυο αναγνώσεις:

(1) Μια νέα γυναίκα με κολιέ ή
(2) μια ηλικιωμένη γυναίκα της οποίας το στόμα συμπίπτει με το κολιέ της προηγούμενης.

Είναι επίσης εύκολο να αναγνωσθεί, δίπλα (Εικόνα 2), το κίτρινο βάζο ή τα δυο μαύρα πρόσωπα (προφίλ ή «φάτσες»). Ερμηνεύοντας, στις διάφορες περιπτώσεις, την κοινωνική και γεωγραφική πραγματικότητα αποκλειστικά π.χ. κατά τη λογική του βάζου ή αποκλειστικά κατά τη λογική της φάτσας γινόμαστε –κατά τον Crang– είτε βαζίστες είτε φα(τ)σίστες.

Ειδικότερα, ας συμπληρώσουμε, πως η διδασκαλία της γεωγραφίας και της χαρτογραφίας μπορεί –κατά τον Graves– να κερδίσει από τη γνώση εκ μέρους του εκπαιδευτικού του φαινομένου της δισταθούς αντιλήψεως. Τα παιδιά αλλά επίσης και οι ενήλικες δεν διακρίνουν πάντα καλά τις διάφορες «συμπληρωματικές» μορφές των χαρτών (για παράδειγμα ποιο χρώμα συμβολίζει την ξηρά και ποιο τη θάλασσα, Εικόνα 3).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Mike Crang, Cultural Geography, Rouledge, 1998.
Norman J. Graves, Geography in Education, Heinemann, 1975
Fred Attneave, “Multistability in Perception”, Scientific American, 225/6, December 1971, σελ. 63-71.αι